Bijen in de winter

Pascal de Natuurman • 21 januari 2025

Hoe blijven bijen in de winter warm?

Ik weet niet hoe het voor jullie was de afgelopen maand, maar ik heb het behoorlijk koud gehad. En we zitten pas in januari en er zou nog een lange koude periode kunnen volgen. Ik heb er voor gezorgd dat ik zelf lekker warm bleef en ben ik ook op zoek gegaan naar hoe dieren in de natuur warm blijven in de winter. Wat ik ontdekte over bijen was behoorlijk opmerkelijk. Bijen zijn een van de weinige insecten die zichzelf én de hele kolonie goed warm weten te houden. Wanneer de temperatuur in de late herfst onder de 8°C daalt, wordt het stil rond de bijenkast. De bijen sluiten alle tochtgaten af met propolis, een isolerend hars. Als de temperatuur verder daalt, tot onder de 5°C, vormen de bijen een compacte bol in de kast om samen warm te blijven. Die bol beweegt langzaam, alsof het een ademend wezen is, maar de bijen slapen niet echt. Ze verkeren in een soort sluimertoestand.

De verwarmingsbijen aan de rand van de bol zorgen ervoor dat de temperatuur in het hart van de tros tussen de 20 en 22°C blijft. Ze genereren warmte door hun vleugelspieren te laten trillen en bewegen zich van buiten naar binnen om de temperatuur stabiel te houden. In het midden van de tros bevinden zich de koningin en de jonge bijen, veilig en warm. Om de paar dagen ontstaat er een "warmtepiek" van meer dan 30°C, die de bijen helpt hun honing weer vloeibaar te maken. Bij kou verandert honing namelijk in een deegachtige substantie die de bijen niet kunnen opnemen. Door de spiertrillingen wordt de voedselvoorraad verwarmd, zodat de honing weer vloeibaar wordt. De bijen aan de buitenkant kunnen de vloeibare honing opnemen en wisselen deze uit tegen warmte met de bijen die dieper in de tros verblijven.

Tijdens deze warmtepieken verbruiken de bijen veel energie, maar dankzij hun trillingmechanisme kunnen ze buiten temperaturen van -40°C overleven. Ondanks dat de "warmtepiek" de ideale omstandigheden voor schimmels en bacteriën creëert, krijgen deze weinig kans. De bijenkast is bedekt met de propolis, een stof met antibacteriële eigenschappen die schimmels en virussen bestrijdt.

De oudere bijen bevinden zich aan de buitenkant van de bol. Zij dragen honing aan uit de wintervoorraad, die via een soort 'kussen' van mond tot mond naar de binnenste bijen wordt doorgegeven. Zo zorgen de oudere bijen voor energie om de kolonie warm te houden. Voor velen is dit hun laatste dienst aan het volk. Wanneer de temperatuur boven de 12°C stijgt, wordt de tros minder compact en vliegen de bijen naar buiten voor een korte reinigingsvlucht. Ze legen hun darmen en keren terug naar de kast. Alleen de koningin mag zich binnen de kast ontlasten.

Spechten, muizen en een te warme winter kunnen ernstige schade aanrichten aan bijenkasten. Spechten kunnen de kast grondig vernielen, en bosmuizen vinden vaak hun weg naar de verwarmde ruimte boven de dekplank. De grootste dreiging komt echter van de spitsmuis, die dagelijks honderden bijen eet. Deze muizen kunnen zich door openingen van slechts 6 millimeter wringen, zelfs door draadroosters van die grootte. Een spitsmuis kan meerdere volken vernietigen.

Hoewel extreme kou de bijen niet schaadt, kan de afwisseling van koude en warme dagen voor stress zorgen. De wintertros valt uiteen bij temperaturen boven de 10°C, en bij lagere temperaturen moet de tros opnieuw worden opgebouwd, wat veel energie kost. Deze slimme aanpassingen helpen de bijen om de winter door te komen, maar ze zijn kwetsbaar voor externe invloeden en onregelmatige temperaturen.

Op de infrarood foto bovenaan de post is goed te zien hoe de bijen dicht op elkaar zitten en zo lekker warm blijven.

< Ouder bericht Nieuwer bericht >

Hoeveel water moet je per dag drinken?

door Pascal de Natuurman • 13 juni 2025

Hoeveel water moet je drinken? Leer te Luisteren naar je lichaam We horen het overal: drink genoeg water! Maar wat is “genoeg” eigenlijk? De ene instantie adviseert 1,5 liter per dag, de andere 2 liter of zelfs meer. Gooi daar nog een paar influencers en sportcoaches bij en je hebt al snel het idee dat je de hele dag door aan een waterfles moet lurken. Maar is dat wel zo natuurlijk? Slokjes Hier, Slokjes Daar – Is Dat Natuurlijk? Veel mensen nemen gedurende de dag telkens kleine slokjes water. Maar als je kijkt naar hoe onze voorouders leefden – de jager-verzamelaars – dan is dat eigenlijk helemaal niet logisch. Zij moesten moeite doen om aan water te komen. Een rivier opzoeken, een beekje vinden. Even naar de kraan lopen of een fles opentrekken bestond niet. Als ze water vonden, dronken ze goed, en dan weer een tijd niet. Ook in de dierenwereld zien we dit terug. Neem mijn hond bijvoorbeeld: die drinkt maar een paar keer per dag, en dan ook meteen goed. Geen kleine slokjes, maar gewoon stevig drinken. De Omstandigheden Maken Het Verschil De hoeveelheid water die je nodig hebt, hangt sterk af van de omstandigheden waarin je leeft. Denk aan: Temperatuur : Bij warm weer zweet je meer en zul je dus ook meer drinken. Luchtvochtigheid : Bij hoge luchtvochtigheid verlies je minder vocht, dus heb je minder nodig. In droge lucht verdampt er meer vocht uit jouw lichaam en moet je juist meer drinken. Activiteit : Heb je een drukke, actieve dag? Dan verlies je meer vocht via zweet en ademhaling. Lekker lui in een hangmat? Dan red je het met minder. Voeding : Eet je veel waterhoudend voedsel zoals groente en fruit, dan krijg je via je voeding ook al een deel van je vocht binnen. De Vraag Blijft: Hoeveel Moet Je Nou Echt Drinken? Er is één simpele, natuurlijke manier om dat te bepalen: kijk naar je kleur van jouw urine . Strogeel : Perfect! Je bent goed gehydrateerd. Donkergeel of oranjeachtig : Je hebt meer water nodig. Bijna doorzichtig of kleurloos : Je drinkt waarschijnlijk te veel. Luister Naar Je Lichaam Je lichaam is een wonderlijk systeem. Het weet zelf heel goed wanneer je water nodig hebt. Vertrouw dus op de dorstprikkel. Heb je dorst? Dan is dat hét moment om te drinken. Niet eerder, en ook niet uit gewoonte of omdat je denkt dat het moet. Deze dorstprikkel kun je trainen door niet de hele dag slokjes te nemen maar af en toe te drinken wanneer je de prikkel voelt. Jouw urine kun je daarna blijven checken om te zien of je dorstprikkel goed getraind is. Extra Tips Voor Slim Watergebruik Filter je kraanwater : In Nederland is het kraanwater redelijk schoon, maar reststoffen van medicijnen, pesticiden of andere microvervuiling kunnen er nog in zitten. Een goede waterfilter kan deze eruit halen. Vermijd plastic flessen : Kies liever voor glazen flessen. Dat is beter voor je gezondheid én het milieu. Eet en drink niet tegelijk : Geef je lichaam even de tijd tussen eten en drinken. Het helpt je spijsvertering en voorkomt verdunning van maagsappen. Conclusie: Drink met Bewustzijn Laat je niet gek maken door standaardadviezen. Elk lichaam is anders, elke dag is anders. Luister naar je dorstprikkel, check de kleur van je urine en pas je waterinname daarop aan. Drink niet teveel, maar zeker ook niet te weinig. Vertrouw op je lichaam – het weet het vaak beter dan welk lijstje dan ook.